Gdyby Alkohol mógł się przedstawić i przemówić, tak by to
mniej więcej wyglądało:
Przyznać muszę, że
byłem i jestem złodziejem w najgorszym – po ludzku sądząc – wydaniu. Kradnę
rodzinie najlepszych ojców i synów. Kościołowi – najwierniejsze dzieci. Ojczyźnie
– najzdolniejszych obywateli. Szkole i nauce – najtęższe umysły. Rodzinie
ludzkiej – najpierwsze jednostki. A jednak cieszę się dotąd wolnością i mianem
najlepszego dobroczyńcy ludzkości, przyjaciela człowieka, towarzysza jego
radości i smutków.
Ja jestem na świecie
największym gangsterem i przywodca mafii, która codziennie uśmierca miliony,
zabierając im wszystko. Włamuje się do kieszeni, domów, serc i rodzin. Tylko ja
znam klucze do wszystkich zamków, skarbnic i kas.
Mój gang nie boi się
szubienicy, bo mam w swoim gronie przedstawicieli wszystkich warstw
społecznych, nie wyłączając sprawujących władzę i wymierzających
sprawiedliwość.
Jestem panem,
monarchą i władcą. Mnie służą rządy, stawiając na czołowym miejscu w czasie bankietów
i przyjęć. W mojej obecności decyduje się o losach świata, życiu i śmierci,
ubija interesy…Moje zdanie w każdej sprawie jest ostateczne. Przy mnie ludzie bawią
się, tańczą, płaczą i umierają.
Walą się trony jeden
po drugim, kurczą imperia, upadają rządy, tylko moje imperium nie kurczy się i
nie upada, choć niesie zagładę. Niszczę wszystko i wszystkich. Piękne dzieci, wspaniałą
młodzież przemieniam w zbrodniarzy. Zapełniam nimi szpitale i zakłady
poprawcze. Bogatych zamieniam w nędzarzy. Zdrowych w chorych. Mądrych w
głupich. Kołyski w trumny. Miasta w cmentarze…
Któż mnie nie
doświadczył? Któż mnie nie zna? I to dziecko mego przyjaciela pijaka. I ta
poniewierana żona. Znają mnie dobrze kapłani, załamując ręce nad owocami
wieloletniej pracy. Znają mnie izby wytrzeźwień, sądy, wiezienia, ale i też szkoły
i dyskoteki.
Teraz nie muszę się
już chyba przedstawiać? Mam nadzieje, że i wy nie zrazicie się do mnie i tylko
u mnie szukać będziecie mocy, szczęścia tak, jak szukają miliony. Że i was nie
zabraknie w mojej armii, z którą od lat zdobywam dla piekła.
Materiały
z PARPA
(Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych)
(Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych)
------------------------------------
Uzależnienie
od alkoholu
Zespół
uzależnienia od alkoholu, zgodnie z kryteriami zawartymi w 10 edycji
Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów
(ICD 10), należy definiować jako wystąpienie przynajmniej trzech z
wymienionych poniżej objawów w okresie przynajmniej jednego
miesiąca lub w ciągu ostatniego roku w kilkukrotnych okresach
krótszych niż miesiąc:
1.
Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia (głód alkoholowy).
2.
Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem
(upośledzenie zdolności powstrzymywania się od picia, trudności w
zakończeniu picia, trudności w ograniczaniu ilości wypijanego
alkoholu).
3.
Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia
lub przerywania picia (drżenie, nadciśnienie tętnicze, nudności,
wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój, w krańcowej postaci
majaczenie drżenne) lub używanie alkoholu w celu uwolnienia się od
objawów abstynencyjnych.
4.
Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu, potrzeba
spożywania zwiększonych dawek dla osiągnięcia oczekiwanego
efektu.
5.
Koncentracja życia wokół picia kosztem zainteresowań i
obowiązków.
6.
Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania
szkodliwych następstw picia.
Uzależnienie
od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą i potencjalnie
śmiertelną. Nie jest możliwe całkowite jej wyleczenie, a jedynie
zahamowania narastania jej objawów i szkód zdrowotnych z nią
związanych.
W
świetle nowoczesnej wiedzy uzależnienie od alkoholu jest chorobą
wieloczynnikową, bio-psycho-społeczną, uszkadzającą
funkcjonowanie człowieka w sferze somatycznej, psychologicznej,
społecznej i duchowej. Model leczenia tego schorzenia musi być
dostosowany do takiego sposobu postrzegania tej choroby.
Sygnały
ostrzegawcze
Picie
alkoholu staje się problemem gdy:
• zwiększa
się ilość i częstotliwość spożywania alkoholu
• zmienia
się funkcja picia i rola alkoholu w życiu (picie nie jest już
tylko elementem wzorca kulturowego, ale staje się lekarstwem na
stres, smutek, samotność, lęk)
• postępuje
przywiązanie do sytuacji picia (narasta koncentracja na sytuacjach
związanych z piciem, oczekiwanie na moment picia, celebrowanie
picia, niepokój w sytuacji niemożności napicia się)
• alkohol
spożywany jest w nieodpowiednich sytuacjach, jak: okres ciąży i
karmienia piersią, prowadzenie pojazdów, przy spożywaniu leków
wchodzących w reakcje z alkoholem, pomimo chorób wykluczających
spożywanie alkoholu itp.
• nasilają
się incydenty upojenia
• pojawia
się zaniepokojenie piciem i uwagi krytyczne wyrażane przez osoby
bliskie oraz sygnały sugerujące ograniczenie ilości lub
powstrzymanie się od picia
• używanie
alkoholu staje się sposobem usuwania przykrych skutków poprzedniego
picia (klin)
• pojawiają
się trudności w przypominaniu sobie co się działo poprzedniego
dnia w sytuacjach związanych z piciem
• rosną
negatywne konsekwencje nadużywania alkoholu, a mimo to picie jest
nadal kontynuowane.
------------------------------------
Autodiagnoza
Czy
piję za dużo?
Picie
alkoholu opisywać można w gramach wypitego alkoholu lub posługując
się miarą porcji standardowej. Przyjmuje się, że w Europie porcja
taka zawiera zwykle 10 g czystego alkoholu. Porcja standardowa
alkoholu (10 g czystego, stuprocentowego alkoholu) zawarta jest w ok.
250 ml piwa o mocy 5%, w ok. 100 ml wina o mocy 12% oraz w ok. 30 ml
wódki o mocy 40%.
Do
sprawdzenia, na ile ryzykowny (lub bezpieczny) jest aktualny model
picia alkoholu może okazać się przydatny Test Rozpoznawania
Zaburzeń Związanych ze Spożywaniem Alkoholu AUDIT.
Test
Rozpoznawania Zaburzeń Związanych z Piciem Alkoholu
Przeczytaj
dokładnie kolejne pytania. Zastanów się nad odpowiedzią. Przelicz
ilość wszystkich wypijanych przez siebie rodzajów alkoholu (piwa,
wina, wódki) na porcje standardowe wg podanego powyżej schematu.
Zanotuj liczbę punktów. Bądź uczciwy. tylko wtedy wypełnianie
testu ma sens.
1.
Jak często pijesz napoje zawierające alkohol?
• nigdy
(0 pkt)
• raz
w miesiącu lub rzadziej (1 pkt)
• 2
do 4 razy w miesiącu (2 pkt)
• 2
do 3 razy w tygodniu (3 pkt)
• 4
razy w tygodniu lub częściej (4 pkt)
2.
Ile porcji standardowych zawierających alkohol wypijasz w trakcie
typowego dnia picia?
• 1–2
porcje (0 pkt)
• 3–4
porcje (1 pkt)
• 5–6
porcji (2 pkt)
• 7,
8 lub 9 porcji (3 pkt)
• 10
lub więcej (4 pkt)
3.
Jak często wypijasz 6 lub więcej porcji podczas jednej okazji?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt
• codziennie
lub prawie codziennie (4 pkt)
4.
Czy w ciągu ostatniego roku zdarzyło ci się stwierdzić, że nie
możesz zaprzestać picia po jego rozpoczęciu?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1 pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt)
• codziennie
lub prawie codziennie (4 pkt)
5.
Jak często w ciągu ostatniego roku zdarzyło ci się z powodu picia
alkoholu zrobić coś niewłaściwego, co naruszałoby normy i
zwyczaje?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1 pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt)
• codziennie
lub prawie codziennie (4 pkt)
6.
Jak często w ciągu ostatniego roku pojawiła się konieczność
porannego klina, aby móc dojść do siebie po dużym piciu z
poprzedniego dnia?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1 pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt)
• codziennie
lub prawie codziennie (4 pkt)
7.
Jak często w ciągu ostatniego roku zdarzyło ci się doświadczyć
poczucia winy lub wyrzutów sumienia po wypiciu alkoholu?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1 pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt)
• codziennie
lub prawie codziennie (4 pkt)
8.
Jak często w czasie ostatniego roku nie byłaś/nie byłeś w stanie
z powodu picia przypomnieć sobie co wydarzyło się poprzedniego
wieczoru?
• nigdy
(0 pkt)
• rzadziej
niż raz w miesiącu (1 pkt)
• raz
w miesiącu (2 pkt)
• raz
w tygodniu (3 pkt)
• codziennie
lub prawie codziennie (4pkt)
9.
Czy zdarzyło ci się doznać urazu w wyniku picia? A może z powodu
twojego picia urazu doznał ktoś inny?
• nie
(0 pkt)
• tak,
ale nie w ostatnim roku (2 pkt)
• tak,
w ciągu ostatniego roku (4 pkt)
10.
Czy zdarzyło się, że krewny, przyjaciel albo lekarz interesował
się twoim piciem lub sugerował jego ograniczenie?
• nigdy
(0 pkt)
• tak,
ale nie w ostatnim roku (2 pkt)
• tak,
w ciągu ostatniego roku (4 pkt)
Interpretacja
wyników
• do
8 pkt – picie o niskim poziomie ryzyka
• 8–15
pkt – ryzykowne picie alkoholu
• 16–19
pkt – szkodliwe picie alkoholu
• od
20 pkt wzwyż – podejrzenie uzależnienia od alkoholu
Jeśli
wyniki testu AUDIT kwalifikują twoje picie jako ryzykowne i
szkodliwe, konieczne jest ograniczenie picia alkoholu, bo albo już
rodzi ono poważne problemy (picie szkodliwe), albo nieuchronnie
pojawią się one, jeśli aktualny styl picia nie ulegnie zmianie
(picie ryzykowne).
AUDIT
nie jest podstawą stuprocentowej diagnozy uzależnienia od alkoholu,
jednak w sytuacji, gdy wyniki testu i analiza ilości spożywanego
alkoholu sugerują uzależnienie:
• trzeba
koniecznie sprawdzić podejrzenie uzależnienia, udając się do
specjalistów pracujących w poradniach terapii uzależnienia od
alkoholu. Rozmowa ze specjalistą na temat sposobu spożywania
alkoholu i wynikających z niego kłopotów przyniesie odpowiedz na
pytanie, czy osoba pijąca jest uzależniona od alkoholu i pomoc w
zakresie wspólnego poszukania możliwości poradzenia sobie z tą
sytuacją
• pójście
do placówki nie jest jednoznaczne z podjęciem leczenia odwykowego.
Nikt nie może zmusić nikogo do podjęcia leczenia, ta decyzja
należy zawsze do osoby mającej problemy z piciem
• do
placówki trzeba przyjść absolutnie trzeźwym, warto zatem przez
kilka dni przed wyznaczonym spotkaniem nie pić alkoholu
• dobrze
jest zagwarantować sobie na dojście do poradni towarzystwo osoby,
która nie nadużywa alkoholu, i która będzie życzliwie wspierać
decyzję o udaniu się do specjalisty
• nie
warto odwlekać konsultacji, sprawdzając ponownie swoje możliwości
kontrolowania picia. W przypadku osób uzależnionych niemal wszyscy
mają za sobą różne, w efekcie nieudane, próby takiej kontroli.
Dalsze zmagania pogłębiają tylko problem.
------------------------------------
Metody
leczenia uzależnienia od alkoholu
Zasadniczą
metodą leczenia uzależnienia w zakładach lecznictwa odwykowego
jest psychoterapia uzależnienia, a postępowanie medyczne ma wymiar
wspomagający psychoterapię uzależnienia i jest nakierowane głównie
na leczenie alkoholowych zespołów abstynencyjnych oraz
farmakologiczne wsparcie psychoterapii.
Programy
terapeutyczne, oparte są w większości na podejściu terapii
behawioralno-poznawczej i idei i doświadczeniach Wspólnoty
Anonimowych Alkoholików. Większość programów integruje różne
podejścia psychoterapeutyczne, z przewagą behawioralno-poznawczego.
Podstawowe
cele psychoterapii to:
• zachowanie
trwałej abstynencji
• poprawa
zdrowia psychicznego i fizycznego
•-
nabycie umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów
emocjonalnych i społecznych.
Czas
niezbędny do przeprowadzenia skutecznej terapii to 18–24 miesiące.
Pierwszy, podstawowy etap psychoterapii uzależnienia od alkoholu w
zakładach stacjonarnych i oddziałach dziennych trwa od sześciu do
ośmiu tygodni, a w placówkach ambulatoryjnych od czterech do
sześciu miesięcy. Cały cykl psychoterapii uzależnienia trwa do
dwóch lat i obejmuje do 240 godzin terapii grupowej i do 50 godzin
terapii indywidualnej w ciągu roku. Po zakończonej terapii
stacjonarnej osoby uzależnione, w celu kontynuowania leczenia,
kierowane są do dalszej psychoterapii w zakładach ambulatoryjnych
oraz do grup samopomocowych Anonimowych Alkoholików i klubów
abstynenta.
Czas
leczenia w Oddziałach Leczenia Alkoholowych Zespołów
Abstynencyjnych nie przekracza 10 dni.
------------------------------------
Picie
ryzykowne i szkodliwe
Różne
wzory spożywania alkoholu
Nikt
nie sięga po alkohol po to, aby mieć problemy. Przeciwnie każdy,
kto spożywa alkohol oczekuje korzyści – chce poprawić sobie
nastrój, ubarwić szarą codzienność, ułatwić kontakty
towarzyskie, zrelaksować się. Niektórzy nawet wierzą, że alkohol
może mieć korzystne działanie zdrowotne.
Choć
alkohol jest trucizną i z punktu widzenia toksykologii każda ilość
wypitego alkoholu jest ryzykowna, to jednak w większości przypadków
spożywanie małych dawek alkoholu nie pociąga za sobą widocznych
szkód zdrowotnych i konsekwencji społecznych. Mimo to nie powinni
wcale pić alkoholu:
• młodzi
ludzie (ze względu na ryzyko poważnych zaburzeń rozwojowych)
• kobiety
w ciąży i matki karmiące (z powodu ryzyka uszkodzenia płodu i
negatywnego wpływu na zdrowie dziecka)
• osoby
chore, przyjmujące leki wchodzące w reakcje z alkoholem
• wszyscy,
którzy znajdują się w okolicznościach wykluczających picie
(kierując pojazdami, przebywając w pracy, w szkole, itp.)
• osoby,
którym szkodzi każda, nawet najmniejsza, ilość alkoholu.
Co
ósmy dorosły Polak nie pije w ogóle alkoholu. Kilkanaście procent
dorosłych Polaków spożywa alkohol problemowo. Szacuje się, że w
grupie tej znajduje się ok. 900 tys. osób uzależnionych oraz ponad
2 mln osób pijących alkohol ryzykownie lub szkodliwie.
Większość
pijących spożywa alkohol w sposób, który nie powoduje negatywnych
konsekwencji dla nich i dla osób z ich otoczenia.
Osoby
pijące alkohol mogą wielokrotnie w ciągu swojego życia zmieniać
wzór spożywania alkoholu, przemieszczając się na continuum od
abstynencji, poprzez picie o niskim poziomie ryzyka, do spożywania
alkoholu w sposób wysoce ryzykowny i szkodliwy. Niektóre z nich się
uzależnią. Jest to wędrówka w dwie strony. Ktoś, kto dzisiaj
pije alkohol na poziomie niskiego ryzyka może w wyniku różnego
rodzaju okoliczności zwiększyć swoje picie do poziomu wysokiego
ryzyka. Ktoś, kto dziś pije ryzykownie lub szkodliwie może na tyle
ograniczyć swoje picie, aby radykalnie zmniejszyć wynikające z
niego szkody. Abstynent może w każdej chwili zacząć pić, a osoba
uzależniona może zostać abstynentem. Najmniej prawdopodobna jest
sytuacja, że osobie uzależnionej uda się trwale ograniczyć
spożywanie alkoholu, a więc wrócić na stałe do picia
kontrolowanego, o niskim ryzyku szkód.
Ryzykowne
spożywanie alkoholu
to picie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i łącznie w
określonym czasie) nie pociągające za sobą aktualnie negatywnych
konsekwencji, przy czym można oczekiwać, że konsekwencje te
pojawią się, o ile obecny model picia alkoholu nie zostanie
zmieniony.
Picie
szkodliwe
to taki wzorzec picia, który już powoduje szkody zdrowotne,
fizyczne bądź psychiczne; ale również psychologiczne i społeczne,
przy czym nie występuje uzależnienie od alkoholu.
Czym
różnią się osoby pijące szkodliwie od osób uzależnionych?
Wzorzec
picia osób uzależnionych i pijących szkodliwie może być dość
podobny. To, co przede wszystkim różni obie te grupy to
występowanie u osób uzależnionych objawów uzależnienia: a
zwłaszcza głodu alkoholowego, objawów zespołu abstynencyjnego i
upośledzenia kontroli nad zachowaniami związanymi z ilością i
częstotliwością picia. Mówiąc bardziej opisowo: osoba
uzależniona odczuwa silny, nieodparty przymus sięgania po alkohol,
doświadcza szeregu nasilających się dolegliwości fizycznych i
psychicznych po przerwaniu lub znacznym ograniczeniu picia (drżenie
mięśniowe, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój,
drażliwość, lęki), które ustępują po wypiciu kolejnej porcji
alkoholu oraz pije alkohol inaczej niż tego naprawdę pragnie
(więcej i dłużej niż planuje, ma problemy z utrzymaniem
zaplanowanej abstynencji).
------------------------------------
Współuzależnienie
Nadużywanie
alkoholu przez jednego z członków rodziny destabilizuje
funkcjonowanie całego systemu rodzinnego, rodzi poważne problemy,
jest przyczyną cierpienia dorosłych i dzieci. Narastanie problemu
alkoholowego skłania niepijących członków rodziny do szukania
sposobów pozwalających im przetrwać w sytuacji permanentnego
stresu, braku poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji, niemożności
zaspokojenia elementarnych potrzeb psychologicznych, a czasami
również biologicznych. Osoba pijąca z biegiem czasu coraz silniej
koncentruje się na alkoholu, wycofuje się z pełnienia ról
życiowych, przestaje świadczyć na rzecz rodziny, a czasem nawet
interesować się swoimi bliskimi. Wymaga opieki i obsługi.
Konsekwencją
życia z partnerem nadużywającym alkoholu może być
współuzależnienie. Osoba współuzależniona:
• Przejawia
silną koncentrację myśli, uczuć i zachowań na zachowaniach
alkoholowych osoby pijącej
• Szuka
usprawiedliwień sytuacji picia, zaprzeczania problemowi
• Ukrywa
problem picia przed innymi
• Przejmuje
kontrolę nad piciem osoby bliskiej (ogranicza sytuacje alkoholowe,
wylewa alkohol, odmierza ilości, kupuje alkohol, aby pijący nie
wychodził z domu itp.)
• Przejmuje
odpowiedzialność za zachowania pijącego partnera, łagodzi
konsekwencje picia: kłamie, płaci długi, dba o higienę pijącego,
o jego wizerunek itp.
• Przejmuje
za osobę pijącą obowiązki domowe, które ona zaniedbuje.
Życie
w długotrwałym stresie spowodowanym piciem osoby bliskiej i brak
skuteczności własnych działań nakierowanych na rozwiązanie
problemu picia powodują poważne konsekwencje psychologiczne:
• Zaburzenia
psychosomatyczne:
- nerwice
- zaburzenia życia
emocjonalnego (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe
i depresyjne, napięcie i stan ciągłego pogotowia emocjonalnego)
- zakłócenia
czynności poznawczych (zagubienie, chaos poznawczy, brak poczucia
sensu i celu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne
oczekiwania)
• Pustkę
duchową i brak nadziei
• Samotność
• Poczucie
niemożności rozstania się
• Czasami
nadużywanie substancji psychoaktywnych (zwłaszcza leków nasennych
i uspokajających)
• Trudności
w rozpoznawaniu własnych potrzeb, w realizacji własnych pragnień,
ambicji i celów
• Wyraźnie
odczuwane obniżenie jakości życia.
Współuzależnienie
nie jest chorobą – jest zespołem nieprawidłowego przystosowania
się do sytuacji problemowej. Koncentrując się na szukaniu sposobu
ograniczenia picia partnera, osoba współuzależniona nieświadomie
przejmuje odpowiedzialność i kontrolę za jego funkcjonowanie, co w
efekcie ułatwia pijącemu dalsze spożywanie alkoholu. U części
osób współuzależnionych rozpoznaje się ostrą reakcję na stres,
zaburzenia stresowe pourazowe lub zaburzenia adaptacyjne.
Współuzależnienie diagnozuje się wyłącznie u osób dorosłych,
które formalnie mogą wybrać inną drogę poradzenia sobie z
problemem picia partnera. Dzieci nie mają żadnego wyboru. Są
skazane na życie w takich warunkach, jakie stwarzają dla nich
dorośli.
Osoby
współuzależnione wymagają pomocy i mogą uzyskać poprawę stanu
zdrowia psychosomatycznego, jeśli skorzystają z pomocy oferowanej
im w placówkach terapii uzależnień, gdzie mają prawo korzystać z
bezpłatnej pomocy terapeutycznej i medycznej. Lista placówek
lecznictwa odwykowego w Polsce znajduje się na stronie internetowej
Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
(www.parpa.pl). Niezależnie bowiem od tego, czy pijący podejmie
leczenie odwykowe, czy nie, czy zatrzyma picie, czy będzie pił
dalej – osoby współuzależnione mogą poprawić jakość swojego
życia i życia swoich dzieci. Trudno jest im to jednak zrobić bez
przyjęcia fachowej pomocy z zewnątrz.
Poza
profesjonalną terapią współuzależnienia pomocne dla osób
mających pijących bliskich mogą być spotkania Wspólnoty Al-Anon,
której celem jest wspieranie się osób współuzależnionych w
trudnościach wynikających z życia z osobą pijącą i w zmianie
swojego funkcjonowania na bardziej satysfakcjonujące. Spis mityngów
Wspólnoty Al-Anon znajduje się na stronie www.al-anon.org.pl
.
12
kroków AA
1.
Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że
przestaliśmy kierować własnym życiem.
2.
Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas samych może przywrócić
nam zdrowie.
3.
Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga,
jakkolwiek Go pojmujemy.
4.
Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny.
5.
Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych
błędów.
6.
Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od
wszystkich wad charakteru.
7.
Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.
8.
Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się
gotowi zadośćuczynić im wszystkim.
9.
Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to
możliwe, z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub
innych.
10.
Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się
do popełnianych błędów.
11.
Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz doskonalszej
więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie
Jego woli wobec nas oraz o siłę do jej spełnienia.
12.
Przebudzeni duchowo w rezultacie tych Kroków, staraliśmy się nieść
posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich
naszych poczynaniach.
------------------------------------